In de A16 zone komen in 2020 28 windmolens die tezamen elektriciteit op zullen wekken voor ruim 70.000 huishoudens. De windmolens leveren schone energie op. De opbrengsten van die energie komt voor een kwart bij de lokale gemeenschap terecht en ingezet voor de lokale energietransitie.
Voor veel Nederlanders is de A16 de plek waarop ze Nederland verlaten, op weg naar hun vakantiebestemming. Wie via deze snelweg ons land verlaat, valt iets op: er staan windmolens,veel windmolens. Op dit moment nog vooral aan de Belgische kant van de grens. In 2020 worden er aan de drie windmolens die nu al op Nederlands grondgebied staan, nog 28 toegevoegd die samen elektriciteit voor ruim 70.000 huishoudens zullen opwekken.
Wij, bewoners, ontwikkelaars en overheden, werken samen aan de energietransitie langs de A16 tussen de Belgische grens en het Hollands Diep. Omdat we vinden dat er zoveel mogelijk mensen lokaal moeten kunnen meeprofiteren van deze windmolens. Ze hebben immers een enorme impact op onze omgeving en ons landschap.
In 2011 heeft de regio West-Brabant een bod uitgebracht aan de provincie Noord-Brabant en het Rijk om 100 MW aan windenergie rondom de A16 te realiseren in 2020. Het project vormt een onderdeel van de landelijke opgave die er ligt voor duurzame opwekkingvan windenergie op land.Begin 2019 is het convenant Energie A16 gesloten waarin is afgesproken dat de provincie en gemeenten de samenwerking voortzetten om de energietransitie in het gebied te versnellen.
Samen zijn we in het bezit van een kwart van de ontwikkelrechten van de28 windmolens. Wanneer de windmolens zijn gerealiseerd, worden de opbrengsten uit deze rechten ingezet om het gebied verder te verduurzamen, de leefbaarheid te verbeteren en de energierekening van bewoners te verlagen. We zullen initiatieven voor verdere verduurzaming rondom de A16 (mede)financieren door middel van lokale fondsen voor de energietransitie.
Wie zijn ‘we’?
De werkeenheid ‘Energie A16’ is een informeel samenwerkingsverband om lokale participatie en nieuwe lokale energieprojecten rondom de A16 zone teinitiëren. De werkeenheid bestaat uit:
- Drie stichtingen voor de energietransitie in Moerdijk (STEM), Drimmelen (STED), Zundert (Windcent);
- Vier Bredase wijk- en dorpsraden;
- Gemeenten Breda, Drimmelen, Moerdijk en Zundert;
- Provincie Noord-Brabant;
- Energiefonds Brabant.
De 28 windmolens zullen door negen ontwikkelaars gerealiseerd worden.
Een sociaal innovatief
We pionieren in dit project vanuit het ‘dorpsmolenconcept’ door middel van samenwerking tussen omgeving, markt en overheid. Dit betekent dat er de afgelopen jaren een zeer intensief en open planproces met de omgeving is doorlopen om de beste plekken te vinden voor de plaatsing van windmolens. Ook hebben de ontwikkelaars van de windmolens toegezegd dat er meer opbrengsten in het gebied terecht zullen komen dan volgens de wet noodzakelijk is.
Als resultaat participeren we met 25% lokaal in de windmolens, waarvan de opbrengst ten goede komt aan de gemeenschap en de financiering van de lokale energietransitie. Iedere gemeenschap stelt hiervoor een lokale energieagenda op. Zij onderzoeken hoe de opbrengsten van de windmolens aan deze energieagenda’s kunnen bijdragen.
Als de windparken gereed zijn, wordt de meerwaarde geïnvesteerd in lokale ‘energietransitiefondsen’ en projecten die de energierekening verlagen. Daarnaast dragen alle windprojecten rondom de A16 zone bij aan de Burenregeling, waarmee verduurzaming van de woningen van direct omwonenden wordt betaald.
Om de opbrengsten voor de lokale fondsen te realiseren zijn eerst forse investeringen nodig in de windmolens. In 2018 zijn daarom in elke gemeente samenwerkingsovereenkomsten gesloten met het Energiefonds Brabant (EFB). Het EFBzal de lokale gemeenschap ondersteunen met kennis en kapitaal om de projecten in samenwerking met de ontwikkelaars te financieren en realiseren.
We onderzoeken momenteel de mogelijkheid om met behulp EFB te starten met de financiering van lokale projecten, vooruitlopend op de opbrengsten uit de windmolens. Projecten die daar waarschijnlijk voor in aanmerking komen zijn grootschalige opwek van zonne-energie op daken en energiemaatregelen voor sportverenigingen en gemeenschapshuizen.
Inmiddels wordt er volop geïnvesteerd in de ontwikkeling van de windmolens, hoewel dat nog niet zichtbaar is op de locaties. Naar verwachting zal de bouw in 2020 van start gaan.
Lessen en tips uit eigen ervaring
Deze samenwerking rondom de A16 kan als voorbeeld dienen voor andere grote projecten die grote impact hebben op het landschap en de samenleving. Kennis en ervaringen zullen daarom worden gedeeld met anderen. Denk hierbij technische documenten zoals het provinciaal inpassingsplan, governance structuur en voorbeelden van overeenkomsten waarin de afspraken over participatie zijn geborgd. Ook de persoonlijke verhalen van betrokkenen komen beschikbaar in boekvorm.
Bij deze alvast een aantal lessen op basis van onze ervaring met dit project:
· Communicatie, communicatie, communicatie.
· Vertrouwen: werk daar hard aan door bijvoorbeeld alle informatie te delen en toe te geven als er fouten zijn gemaakt.
· Zorg voor bestuurlijk draagvlak via zorgvuldige en goed onderbouwde besluitvorming. Breng bestuurders die primair verantwoordelijk zijn, vroegtijdig samen en zorg dat ze een eenheid vormen.
· Betrek elkaar in de reis die je maakt. Wees duidelijk over de opgave.
· Wees realistisch: streef naar acceptatie van hoge windmolens bij de direct omwonenden, draagvlak is een brug te ver.
· Samenwerken werkt als je samen langdurig met elkaar optrekt en veelvuldig informeel persoonlijk contact hebt.
· Personen die een succesvol project maken zijn betrokken, intrinsiek gemotiveerd en hebben respect voor de belangen van anderen.
· Zorg voor een mix aan talenten in een team met doeners, verbinders, (systeem)denkers, sterke en ervaren leiders en goede specialisten.
Bron: energiewerkplaatsbrabant
