Honingbijen bestaan al ruim 80 miljoen jaar. Het ontstaan van de mensheid wordt geschat op 200.000 jaar geleden. We moeten nog maar zien of de mensheid ook zo lang zal bestaan als de bijen!
Warmtehuishouding
Je kunt de bijen heel duurzame insecten noemen. Laat ik er eerst eens naar hun warmtehuishouding kijken. Omdat er een groot deel van het jaar broed (eitjes, larven) in de raten zit, houden ze de temperatuur in het broednest op ongeveer 35 graden Celsius. Dat doen ze door met de vliegspieren te trillen. Als in de winter de temperatuur buiten daalt en er geen broed meer in de kast zit daalt de temperatuur naar zo’n 15 graden. Ze kruipen dan dicht bij elkaar en verbruiken weinig energie (voedsel). Dat is pas energiebesparing!
Met hun vleugels kunnen ze de honing, die de haalbijen meebrengen, indampen tot een vochtigheidspercentage van ongeveer 18 %. Met diezelfde vleugels kunnen ze de kast ook ventileren. Als de zon vol op de kasten staat zie je de bijen, met hun achterste omhoog, volop met hun vleugeltjes wapperen. En vergeet niet dat die vleugeltjes tijdens het vliegen 100 keer per seconde op en neer gaan. Een betere airco met zo weinig energieverbruik is nauwelijks voor te stellen. Ik voel dan de luchtstroom uit de kast komen als ik mijn hand voor de vliegopening houd. Zeker in een kast waar, in de zomer, 50.000 bijen in kunnen zitten.
Energieverbruik.
Bijen moeten heel wat vluchten afleggen om één potje honing van 500 gram vol te krijgen. Ze moeten daarvoor één keer de wereld rond vliegen terwijl een bij 40 mg nectar verbruikt om 10 km te vliegen. Dat ligt bij onze vliegtuigen met fossiele brandstoffen even iets anders.
Duurzaam bouwen.
Om raten te kunnen bouwen “zweten” bijen wasplaatjes. Die komen uit de was klieren die zich aan de onderzijde van hun achterlijf bevinden. Met computerachtige precisie maken ze honingraten waarbij ze met een minimum aan materiaal een maximum aan ruimte creëren. Een broedkamer raat van 34x20 cm aan twee kanten gevuld kan wel ruim 2,5 kg honing bevatten. Bovendien is de typerende zeshoekige constructie een garantie voor stevigheid. Ook architecten hebben dat begrepen en gebruiken deze constructie bij hun ontwerpen.
De bijen staan bloot aan diverse bedreigingen zoals: varroa, virussen en sinds kort de Aziatische hoornaar. Voor de mens is klimaatverandering de grootste uitdaging aller tijden. Een kwestie van “survivel of the fittest”?
Wim Rijnart
